Oruanuiko erupzioa
| Oruanuiko erupzioa | |
|---|---|
 Irudi artistikoa | |
| Sumendia | Taupō sumendia |
| Data | K. a. 26.500 |
| Erupzio-mota | Ultra-pliniarra |
| Kokapena | Ipar uhartea, Zeelanda Berria 38°48′S 175°54′E / 38.800°S 175.900°E |
| VEI | 8 |
Oruanuiko erupzioa k.a. 26.500 inguruan Taupō sumendiak izandako erupzio bolkanikoa izan zen. Bere VEI 8tan estimatzen dute, azkenengo superupzioa izanda. Zeelanda Berriko historiako erupzio handienetako bat ere bada. Pleistozeno Berantiarrean gertatu zen, eta 430 km³ inguruko depositu piroklastiko, 320 km³-ko isurketa piroklastiko (batez ere igninbritak) eta 420 km³-ko galdara barneko material primario, hau da, 530 km³ magma, sortu zituen, hau da, 1.170 km³-ko materialak erupzionatu zituen.[1][2] Erupzioa hamar fase desberdinetan banatuz en, bederatzi geruza kartografiatu eta gaizki kontserbatutako baina bolumetrikoki dominatzailea den geruza bat oinarri gisa hartuta.[3][4][5][6]
Gaur egungo Taupō aintzirak- 616 km²-ko azalera eta 186 m-ko sakonera dituena- erupzio honetan sortutako galdararen zati bat hartzen du. Lehen erupzio-faseetan, arnasbideen posizioan aldaketak gertatu ziren, eta orain aintziraren azpian daude. Egungo galdara hamargarren eta azken fasean sortu zen.[2]
Oruanuiko erupzioak ezohiko ezaugarri asko ditu: izaera episodikoa, eremu oso zabal batean sakabanatuta dauden metaketen aniztasuna eta errautsaren eta hodei piroklastikoen elkarrekintza konplexua.[2]
Erupzioaren tefrak Ipar uhartearen zati handi bat estali zuen, 200 metroko zabalera duen igninbrita geruza batekin. Sumendi-errautsa Zeelanda Berriaren zati handi batean utzi zen (Chatham uharteak 1.000 km-ra daude, eta 18 cm-ko lodiera izan zuten). Ondoren, higadurak eta sedimentazioak eragin iraunkorrak izan zituzten paisaian; izan ere, Waikato ibaia Hauraki lautadetatik gaur egungo ibilguraino mugitu zen: Waikato eskualdea zeharkatuz Tasmaniako itsasoan itsasoratu arte.[7]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Ingelesez) Wilson, C.J.N. «The 26.5 ka Oruanui eruption, New Zealand: an introduction and overview» Journal of Volcanology and Geothermal Research 112 (1-4): 133–174. doi:..
- ↑ a b c (Ingelesez) Wilson, C. J. N.; Blake, S.; Charlier, B. L. A.. (2006). «The 26·5 ka Oruanui Eruption, Taupo Volcano, New Zealand: Development, Characteristics and Evacuation of a Large Rhyolitic Magma Body» Journal of Petrology 47 (1): 35–69. doi:..
- ↑ (Ingelesez) Wilson, C.J.N. (2001-12). «The 26.5 ka Oruanui eruption, New Zealand: an introduction and overview» Journal of Volcanology and Geothermal Research 112 (1-4): 133–174. doi:..
- ↑ (Ingelesez) Manville, Vern; Wilson, Colin J. N.. (2004-09). «The 26.5 ka Oruanui eruption, New Zealand: A review of the roles of volcanism and climate in the post‐eruptive sedimentary response» New Zealand Journal of Geology and Geophysics 47 (3): 525–547. doi:..
- ↑ (Ingelesez) Wilson, C. J. N.; Blake, S.; Charlier, B. L. A.. (2005-08-31). «The 26·5 ka Oruanui Eruption, Taupo Volcano, New Zealand: Development, Characteristics and Evacuation of a Large Rhyolitic Magma Body» Journal of Petrology 47 (1): 35–69. doi:..
- ↑ (Ingelesez) Richard Smith, David J. Lowe, Ian Wright. «Volcanoes – Te Ara Encyclopedia of New Zealand» www.teara.govt.nz.
- ↑ (Ingelesez) Manville, V.; Hodgson, K. A.; Nairn, I. A.. (2007-6). «A review of break‐out floods from volcanogenic lakes in New Zealand» New Zealand Journal of Geology and Geophysics 50 (2): 131–150. doi:. ISSN 0028-8306..
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q2745099
Multimedia: Ouranui eruption / Q2745099
  |
Artikulu hau Zeelanda Berriko historiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |